جوان و دانشجویی با دغدغه مسائل عقیدتی و سیاسی، طوری که اگر شبهه ای به ذهنم خطور کند سعی می کنم از سایتهای مرتبط بپرسم و به جواب آن برسم. حالا سوال بنده این است با توجه به گرفتاریهای درسی و کاری و ... بهتر است بیشتر به مطالعه بپردازم و معرفت دینی و اعتقادی خود را ارتقا دهم یا اینکه بیشتر وقت خالی خود را به انجام اعمال مستحبی همچون قرائت قرآن و زیارت عاشورا و ادعیه دیگر بپردازم؟ یعنی اگر قرار باشد بین این دو کار مهم جمع کنیم، بطوری که به یکی از این دو کار بیشتر بپردازیم از منظر دین و روایات کدام یکی بر دیگری ارجح است؟
وظیفه هر مسلمانى است که نسبت به اصول دین خود آگاهى کاملى داشته باشد و حتى المقدور نسبت به پرسشها و شبهاتى که درباره دین مطرح مى شود پاسخگو باشد. از اینکه می بینیم شما دوست عزیز به این وظیفه خود آگاهی کامل دارید بسیار خوشحالیم و از خداوند منّان برایتان طلب عافیت می کنیم.

«اهمیّت علم آموزی»
در تعلیمات و آموزه های دین اسلام هیچ چیز مذموم تر و بدتر از جهل و نادانی نیست. و لذا اسلام کسب علم را برای همه افراد جامعه تا جای ممکن ضروری و واجب فرض کرده است، حتی اگر لازم باشد برای این موضوع به خارج از مرزها سفر شود (1).
قرائت قرآن، ادعیه و زیارات معصومین (ع) در صورتی تأثیر عمیق خود را بر جان انسان می گذارند که با تأمل و تعمق همراه باشند. و این حاصل نمی شود مگر با تعقل و تفکر در آنها. امیر مؤمنان علی (ع) در این باره می فرمایند: هیچ خیر و سودی در قرائتی که بدون تدبر باشد نیست و هیچ خیر و سودی در عبادتی که خالی از تفکر باشد وجود ندارد (2). و تمام اینها (تعقل و تفکر) به میزان علم و دانایی انسان بر می گردد که هر چه میزان علم و دانایی او بیشتر باشد، تعقل و تفکرش از مرتبه و کیفیت بالاتری برخوردار است که ثمره این تعقل و تفکر افزایش معرفت و شناخت نسبت به خداوند تبارک و تعالی است. امام صادق (ع) از قول پدر بزرگوارشان علی (ع) نیز چنین فرمودند: همانطور که انسان در تاریکی و ظلمت از نور چراغ برای پیدا کردن راه و مقصود خود استفاده می کند (و جانش را نجات می دهد)، تفکر نیز وسیله ای است که انسان به سبب آن (مسیر بندگی اش را می یابد) و باعث زنده ماندن جانش می شود (3).

تا اینجا به اهمیت علم آموزی و اهمیت بالا بردن سطح آگاهی و معرفت پی بردیم و دانستیم کسب علم و دانش بر هر مسلمانی در حد توانش واجب است و در روایات اسلامی به عنوان فریضه (واجب) از آن سخن به میان آمده است. شکی نیست که انجام مستحبات اعم از قرائت قرآن، ادعیه و زیارات معصومین (ع) و... سبب می شوند تا انسان بتواند به حالات خوش غیر قابل وصف معنوی ای برسد، اما اگر علم و بصیرت لازم در برخورد با این حالات و احساسات را نداشته باشد، به راحتی حالات خوشی که خداوند برای نزدیکتر شدن به او روزیش کرده است را از دست خواهد داد. و چه بسا این حالات حجاب و وسیله ای شوند در جهت دور شدن از خداوند.

«معرفت و علم شرط رسیدن به شعور»
بنابراین شما ناگذیرید که برای دریافت و فهم پیامهای قرآنی و ادعیه و زیارات معصومین (ع) دست به دامان علوم مختلفی شوید تا به وسیله آنها بتوانید درّ و گوهرهای کلام خداوند و معصومین (ع) را استخراج کنید. اما این نباید در تهذیب نفس شما خللی ایجاد کند، چرا که انجام مستحبات در کنار واجبات سبب می شود تا روح انسان متجلّی شود و از صفای باطن غیر قابل وصفی برخوردار شود. سعی کنید در کنار کسب معرفت و آگاهی که اصلی ترین کار شما می باشد، مقداری هر چند اندک نیز از برنامه های مستحبی بهره مند شوید و به طور کل آنها را کنار نگذارید، چرا که انجام آنها سبب می شود تا انسان در سیر تهذیب نفس سریعتر حرکت کند.

«نکته ای ناب»
مقام معظم رهبری امام خامنه ای (حفظه الله) که فردی عالم و آگاه به دین و روایات اهل بیت (ع) می باشند در مطالبات خود از دانشجویان مکرّر این جمله را فرموده اند: که من از شما (دانشجویان) سه چیز می خواهم؛ تحصیل، تهذیب، ورزش.(نکته های ناب جلد 2 فصل دوم). این جمله بیانگر مقام تحصیل علم نسبت به تهذیب می باشد که از اولویت بالاتری برخوردار است لذا ایشان تحصیل را مقدم داشتند. در تاریخ نیز نمونه های فراوانی وجود دارد که افضلیت مقام عالم را نسبت به زاهد نشان می دهد. جناب سلمان فارسی و ابوذر غفاری هر دو از یاران پیامبر گرامی اسلام و امیر مؤمنان علی (ع) بودند و در تقوا و زهد به درجات والایی رسیده بودند اما آنچه باعث شد تا حضرت رسول (ص) در وصف سلمان (ره) حدیث (سلمان منّا اهل البیت) را بگویند درک و معرفت بالایی بود که ایشان نسبت به دین داشتند.
در پایان برای شما آرزوی موفقیت و پیروزی در مسیر تحصیل و تهذیب نفس داریم و امیدواریم در راه ارتقاء افزایش بصیرت جامعه موفق باشید.
------------------------
(1). (قَالَ النَّبِیُّ ص اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّینِ (چین) فَإِنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِم‏. وسائل‏الشیعة ج 27 ص 27 )
(2). (قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع .... أَلَا لَا خَیْرَ فِی قِرَاءَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَدَبُّرٌ أَلَا لَا خَیْرَ فِی عِبَادَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَفَکُّرٌ . الکافی ج 1 ص 36)
(3). (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع ....وَ کَانَ یَقُولُ التَّفَکُّرُ حَیَاةُ قَلْبِ الْبَصِیرِ کَمَا یَمْشِی الْمَاشِی فِی الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ بِحُسْنِ التَّخَلُّصِ وَ قِلَّةِ التَّرَبُّصِ. الکافی ج 1 ص 28)